دیابت یکی از بیماری هایی است که تأثیر قابل ملاحظه ای روی سیستم گوارشی دارد عملکرد دستگاه گوارش از ابتدای تشخیص دیابت نوع ۲ و پنج سال بعد از تشخیص دیابت نوع ۱ ممکن است مختلف شود. در صورتی که قند خون برای مدت طولانی بالا باشد رشته های عصبی معده و روده ها صدمه می بینند. دیابت کنترل نشده سبب بیماری های گوارشی دیابت و ایجاد تغییرات شیمیایی در رشته های عصبی و صدمه به عروق تغذیه کننده این اعصاب می شود و ممکن است موجب بروز اسهال یا یبوست گردد.
اسهال دیابتی
در بیمار دیابتی کندی حرکت روده باعث رشد بیش از حد باکتری های روده می شود. تجمع باکتری ها در روده می تواند علت ایجاد اسهال باشد. اگر این اسهال بیش از دو هفته ادامه داشته باشد مراجعه به پزشک گوارش لازم است. اسهال دیابتی ممکن است در اثر عوارض داروهایی مانند متفورمین و آکاربوز نیز باشد. در درمان اسهال دیابتی قرص کلونیدین مؤثر است ولی حتماً باید تحت نظر پزشک مصرف شود. در بیماری های گوارشی دیابت به همراه عوارض گوارشی طول کشیده باید به فکر بدخیمی دستگاه گوارش نیز باشیم. ممکن است در بیماران دیابتی اسهال و یبوست به صورت متناوب دیده شود.
یبوست دیابتی
بیماری های گوارشی دیابت و بالا بودن قند خون ممکن است موجب تأخیر در تخلیه معده و روده ها و یبوست شود که با مصرف غذاهای حاوی فیبر مثل میوه و سبزی و خوردن مایعات کافی و انجام فعالیت های ورزشی و پیاده روی تا حدودی بهبود می یابد. در صورت عدم بهبودی مراجعه به پزشک گوارش لازم است. علائمی مانند سوزش سردل، تهوع، استفراغ، سیری زودرس، احساس پری شکم، نفخ شکم، کاهش وزن، کاهش اشتها و برگشت غذا از معده به مری یا ریفلاکس ممکن است وجود داشته باشد. همچنین ماندن غذا به مدت طولانی در معده به علت بیماری های گوارشی دیابت ممکن است موجب رشد بیش از اندازه باکتری ها در معده شده و در اثر تخمیر، گاز معده و نفخ ایجاد نماید و یا غذا به صورت توده سفتی در آمده و موجب انسداد معده شود که خطرناک می باشد.
تأخیر تخلیه می تواند تنظیم قند خون را با مشکل مواجه سازد. بیماری های گوارشی دیابت و ریفلاکس معده در افراد چاق بعلت بالا بودن فشار داخل شکم بیشتر دیده می شود. علت ریفلاکس شل بودن اسفنکتر محل اتصال معده به مری می باشد و میزان اسیده معده طبیعی است. در درمان دارویی یبوست دیابتی بهتر است از شربت شیر منیزی استفاده شود. قرص های بیزاکودیل و سی لاکس مناسب نمی باشد. بلع دردناک (اودینوفاژیا) اغلب به علت رشد قارچ کاندید البیکانس در مری است که درمان خاص خود را دارد همچین این قارچ موجب ایجاد برفک در دهان می شود. در بیماری های گوارشی دیابت تخلیه مواد جامد از معده دچار اختلال است و مواد مایع می توانند از معده تخلیه شوند در حالیکه در انسداد معده خروج مواد جامد و مایع هر دو دچار اختلال می باشد.
درمان بیماری های گوارشی دیابت
در درمان بیماری های گوارشی دیابت، تغییر در عادات بسیار مهم است. هر بیمار دیابتی بهتر است بجای ۳ وعده با حجم زیاد ۶ وعده غذایی با حجم کم مصرف کند عبور مایعات از معده راحتتر از غذاهای جامد انجام می گیرد. خوردن غذاهای دیر هضم مانند چربی ها و فیبرها کمتر باشد و رژیم غذایی با نظر کارشناس تغذیه تنظیم شود.
مرحله بعدی درمان بیماری های گوارشی دیابت استفاده از داروهایی است که توسط پزشک تجویز می گردد. متوکلوپرامید یا (پلازیل) این دارو با بستن اسفنکتر بین معده و مری و افزایش حرکات معده به تخلیه غذا از معده کمک می کند و در درمان تهوع و استفراغ در دیابت نیز مؤثر است و بهتر است نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود از عوارض این دارو در درمان بیماری های گوارشی دیابت می توان به ایجاد خستگی و خواب آلودگی و گاهی اضطراب و افسردگی اشاره کرد مصرف بیش از دز لازم این دارو خطرناک بوده و موجب ایجاد عوارض در بیماری های گوارشی دیابت می گردد. این دارو به شکل آمپول، قرص و قطره عرضه می شود. دیابت می تواند عامل ایجاد گاستریت (التهاب معده) و یا خونریزی گوارش نیز باشد. در بیماری های گوارشی دیابت بعلت درگیری روده ها بیماری مگاکولون (بزرگ شدن روده بزرگ) شایع است. در افراد دیابتی بعلت اختلال در عمل کیسه صفرا و تخلیه آرام کیسه صفرا ایجاد سنگ صفرا شایع بوده و حدود ۲ برابر افراد غیر دیابتی می باشد. زمان بروز بیماری های گوارشی دیابت معمولاً چند سال بعد از شروع دیابت و در اثر کنترل قند خون به شکل نامناسب است.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان دیابت و مرض قند ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بیماری های گوارشی دیابت مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب راهنمای دیابت
