[sbu_post_image]
بيمارى‌هاى شايعى که به علت اختلال در غدد داخلى بدن ايجاد مى‌شود که بیماری های غدد شامل ديابت، چاقي، افزايش چربی خون و بیماری های غدد ناشى از کمبود يد مى‌باشند.
انواع بیماری های غدد
-
بیماری های غدد ناشی از کمبود ید
هورمون هاى تيروئيد در تنظيم سوخت‌وساز و متابوليسم بيشتر ياخته‌هاى بدن و نيز پديدهٔ رشدونمو، به ويژه در دوران نوزادي، کودکى و نوجوانى نقش چشم‌گيرى دارند. غده تيروئيد براى اينکه بتواند هورمونهاى تيروئيد را به مقدار کافى سنتز و ترشح نمايد بايد
اولاً: داراى ياخته‌هاى طبيعى باشد،
ثانياً: مقادير طبيعى هورمون تيروتروپين (TSH) از هيپوفيز ترشح شود و
ثالثاً: مقدار کافى يد دراختيار داشته باشد.
کمبود يُد سبب اختلال در کار غده تيروئيد شده و بسته به شدت کمبود يُِد و اينکه کمبود در چه زمانى اثر گذاشته باشد، باعث مى‌شود که عوارض و تغييرهائى در بدن بروز نمايد که به‌مجموعهٔ آنها اختلال‌هاى ناشى از کمبود يُد (Iodine Deficiency Disorders-IDD) گفته مى‌شود.
کم کاری مادرزادی تیروئید یکی از عوامل مهم قابل پیشگیری عقب افتادگی ذهنی در نوزادان است . شیوع بالای بیماری در کشور و عوارض جبران ناپذیر مغزی بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان بیماری های غدد به موقع که جز با غربالگری بیماری قابل پیشگیری نمی باشد ، مسئولین وزارت بهداشت را بر آن داشت تا برنامه غربالگری هیپوتیروئید نوزادان و بیماری های غدد را در سطح ملی برنامه ریزی نماید .
به علت بارندگى‌ها، جارى‌شدن سيل و يخبندان‌ها طى سال‌هاى متمادي، در اکثر نقاط دنيا يُد موجود در خاک شسته شده است و در نهايت مواد گياهى و حيوانى فاقد يُد کافى مى‌شوند و انسان‌هائى که از اين منابع استفاده مى‌کنند، يُد کمترى دريافت مى‌دارند. ميزان مورد نياز يُد، دست‌کم ۱۰۰ ميکروگرم در روز است که با استفاده از منابع گياهى و حيوانى تأمين مى‌شود. بيشترين بیماری های غدد مربوط به زمانى است که ميزان يد دريافتى زنان باردار به‌شدت کاهش يابد و چون يُد کافى به جنين نمى‌رسد، توليد هورمون هاى تيروئيد کاستى مى‌يابد. ياخته‌هاى عصبى مغز، بخصوص در ماه‌هاى سوم تا پنجم زندگى درون رحمي، براى رشد و نمو صحيح نياز فراوان به هورمون تيروکسين دارند. عدم وجود مقدار کافى تيروکسين سبب اختلال در رشد سلول‌هاى مغز و در نتيجه عوارض شديد عصبى – ذهنى مى‌شود که پس از تولد بروز مى‌نمايد و متأسفانه پس از تولد با تجويز هورمونهاى تيروئيد برطرف نمى‌گردد.
-
بیماری های غدد و افزایش چربی های خون
چربی اگزوژن و چربی آندروژن، دو نوع چربی هستند که با خوردن غذا و تولید توسط کبد، به بافت‌های مختلف برای سوخت و ساز، ذخیره و تولید مواد هورمونی انتقال می‌یابند. لیپیدها در پلاسما به صورت کمپلکس‌های درشت مولکولی به نام لیپوپروتئین حمل می‌شوند. این لیپوپروتئین‌ها شامل صدها مولکول لیپید و پروتئین‌های لیپیدی غیر قطبی مانند کلسترول استریفیه و تری‌گلیسریدها هستند. در مرکز لیپوپروتئین، فسفولیپیدها، کلسترول آزاد و مولکول‌های درشت پروتئینی قرار می‌گیرند و در سطح، پروتئین‌های آپولیپوپروتئین نقش اساسی در انتقال و متابولیسم لیپیدها دارند.
اختلال‌های لیپید پلاسما به طور کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند: افزایش لیپیدهای پلاسما (هیپرلیپوپروتئینمی) و کاهش لیپیدهای پلاسما (هیپو لیپوپروتئینمی). در صورتی که کلسترول پلاسما کمتر از ۱۰۰mg/dl باشد، هیپوکلسترولمی تشخیص داده می‌شود. اختلالات هیپوکلسترولمی نادرند و اهمیت اپیدمیولوژیکی ندارند، با این حال، این بیماران ممکن است دچار اختلال در جذب ویتامین‌های محلول در چربی شوند.
-
بیماری های غدد و چاقی
چاقی به عنوان یک بیماری مزمن، شایع‌ترین اختلال متابولیسمی چربی و بیماری‌های غدد در انسان است. با صنعتی شدن و زندگی ماشینی در بسیاری از جوامع پیشرفته، اضافه وزن و چاقی به عنوان یکی از مسائل اساسی در حوزه بهداشت و درمان کشورها شناخته شده است. شواهد موجود نشان می‌دهد که بیماری‌های غدد و چاقی با افزایش دریافت انرژی و کمبود فعالیت، به ویژه در شهرنشین‌ها، به سرعت در جوامع در حال پیشرفت در حال افزایش است.
-
بیماری های غدد و دیابت
بیماری دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد است که ناشی از اختلالات متابولیسمی است و پنجمین علت مرگ و میر در جوامع غربی محسوب می‌شود. این بیماری هزینه‌های درمانی بسیار بالایی دارد و یکی از مسائل اساسی در حوزه بهداشت و درمان انسان‌ها محسوب می‌شود. با این‌حال، با وجود تحقیقات زیادی که در قرن اخیر در زمینه علل، بیماری‌ها، فیزیوپاتولوژی، پیشگیری و درمان بیماری‌های غدد انجام شده است، دانش ما در این زمینه همچنان نقصان‌های زیادی دارد و پیشگیری از عوارض دیررس دیابت در بیشتر موارد با موفقیت همراه نمی‌باشد.
برای آشنایی با ” اختلالات غدد درون ریز ” بر روی لینک کلیک کنید.
منبع: ویستا. دانشگاه علوم پزشکی کاشان
