غده تیروئید، بزرگترین غده در منطقه گردن است و در بخش قدامی گردن، زیر پوست و عضلات واقع شده است. شکل غده تیروئید شبیه یک پروانه است و دو لوب (چپ و راست تیروئید) در اطراف نای قرار دارند. وظیفه اصلی غده تیروئید تولید هورمون تیروئید است که تقریباً در تمام بافت‌های بدن تأثیرگذار است و فعالیت سلولی را افزایش می‌دهد. بنابراین، تنظیم متابولیسم بدن نیز به عهده غده تیروئید است.
مخاطرات و اختلالات مختلفی با غده تیروئید در ارتباط هستند و ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند آسیب، بیماری یا تغذیه نامناسب رخ دهند. اما در بیشتر موارد، این مشکلات می‌توانند با علائم زیر همراه باشند:
– تولید زیاد یا کم هورمون تیروئید (پرکاری یا کم‌کاری تیروئید)
– بزرگی غیرطبیعی تیروئید (گواتر)
– وجود نوتول یا توده در تیروئید
– سرطان تیروئید
همچنین، التهاب یا تورم غده تیروئید که به عنوان تیروئیدیت شناخته می‌شود، نیز یکی از عوارض مرتبط با غده تیروئید است. انواع مختلفی از تیروئیدیت وجود دارد، از جمله تیروئیدیت هاشیموتو.
غده تیروئید شما غده کوچکی است که به طور معمول وزن آن کمتر از یک اونس بوده و در جلوی گردن واقع شده است. این غده از دو نیمه (لوب) تشکیل شده، که در امتداد نای قرار دارد و توسط نواره باریکی از بافت تیروئید (موسوم به ایسموس) به هم متصل شده است.
تیروئید دقیقا در زیر برآمدگی ” سیب آدم” و یا حنجره واقع شده است. در طی رشد بدن (در داخل رحم) ریشه غده تیروئید در پشت زبان واقع است، اما به طور معمول تا قبل از تولد به جلوی گردن نقل مکان می‌کند. در برخی موارد جابجایی این غده به درستی رخ نمی‌دهد و در بالای گردن و یا حتی در پشت زبان (تیروئید زبانی) واقع می‌شود. البته این مورد بسیار نادر است. در موارد دیگر این غده ممکن است به فاصله خیلی دورتری جابجا شود. به طوری که تا قفسه سینه برسد، که این مورد نیز نادر است.
عملکرد غده تیروئید شامل جذب ید (موجود در مواد غذایی) و تبدیل آن به هورمون‌های تیروئید است. این هورمون‌ها عبارتند از: تیروکسین (T4) و تیریودوتیرونین(T3). سلولهای تیروئید تنها سلولهای بدن هستند که می‌توانند ید را جذب کنند. این سلول‌ها با ترکیب ید و اسید آمینه تیروزین، هورمون T3 و T4 را تولید می‌کنند. سپس این هورمون‌ها به جریان خون وارد شده و به منظور کنترل متابولیسم بدن (تبدیل اکسیژن و کالری به انرژی) به سراسر بدن انتقال می‌یابند.
تنظیم متابولیسم هر سلول در بدن وابسته به هورمون‌های تیروئید است. غده تیروئید نرمال، حدود %80 T4 و حدود 20% T3 تولید می‌کند، با این حال، “قدرت” T3 حدود چهار برابر هورمون T4است.
غده تیروئید تحت کنترل غده هیپوفیزاست، که غده‌ای کوچک به اندازه یک بادام زمینی در پایه مغز است. هنگامی که سطح هورمون‌های تیروئید (T3 و T4) بسیار پایین می‌‌آید، غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید (TSH) را تولید می‌کند که باعث تحریک غده تیروئید برای تولید هورمون بیشتر می‌گردد. تحت تاثیر هورمون TSH، غده تیروئید شروع به تولید و ترشح هورمون‌های T3 و T4 کرده و در نتیجه سطح این هورمون‌ها در خون افزایش می‌یابد.
غده هیپوفیز نیز توسط غده دیگری موسوم به هیپوتالاموس تنظیم می‌شود. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که هورمون آزادکننده TSH (موسوم به TRH) را تولید می‌سازد. این هورمون به غده هیپوفیز فرمان تحریک غده تیروئید (انتشارTSH) می‌دهد. هیپوتالاموس را می‌توان به فردی تشبیه کرد که ترموستات را تنظیم می‌کند، زیرا به غده هیپوفیز می‌گوید که تیروئید در چه سطحی باید تنظیم گردد.
هورمون‌های تیروئید
غده تیروئید مسئول تولید و انتشار دو هورمون اصلی تیروئید، یعنی T3 (تیری یودوتیرونین) و T4 (تیروکسین) می‌باشد. در شرایط نورمال، تیروئید حدود 80٪ هورمون T4 و حدود 20٪ هورمون T3 تولید می‌کند، با این‌حال هورمون T3 قوی‌تر از T4 است. علاوه بر این، غده تیروئید به میزان کمتر، هورمون کلسی تونین نیز تولید می‌کند که در کنترل سطح کلسیم خون نقش دارد. تست‌های تیروئید برای اندازه‌گیری میزان هورمون‌های T3 و T4 در خون استفاده می‌شود.
بیماری‌ها و اختلالات تیروئید
در زیر به برخی از شایع‌ترین اختلالات بیماری تیروئید اشاره می‌شود:
• گواتر: این وضعیت به تشکیل یک برآمدگی در گردن مربوط می‌شود. گواتر سمی معمولاً با پرکاری تیروئید همراه است. در حالی که گواتر غیر سمی که به عنوان گواتر ساده یا بومی شناخته می‌شود، ناشی از کمبود ید است.
• پرکاری تیروئید: این وضعیت ناشی از تولید بیش از حد هورمون تیروئید می‌باشد. افراد مبتلا به پرکاری تیروئید اغلب حساس به گرما، بیش فعال و دچار پرخوری افراطی می‌باشند. گواتر گاهی اوقات یک عارضه جانبی ناشی از پرکاری تیروئید است. این وضعیت به دلیل تحریک بیش از حد تیروئید و التهاب بافت تیروئید رخ می‌دهد.
• کم‌کاری تیروئید: این وضعیت یک بیماری شایع است، که مشخصه آن تولید بسیار کم هورمون تیروئید می‌باشد. در نوزادان، این وضعیت تحت عنوان کرتینیسم شناخته شده است. کرتینیسم دارای عوارض جانبی بسیار جدی، از جمله رشد غیر طبیعی استخوان و عقب ماندگی ذهنی است. اگر شما (در بزرگسالی) مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستید، ممکن است دارای علائم حساسیت به سرما، کم‌اشتهایی، تنبلی و کندی عمومی باشید. کم‌کاری تیروئید اغلب قبل از تشخیص پزشکی، به مدت سال‌ها نادیده انگاشته می‌شود.
رژیم غذایی کمبود مواد مغذی، به ویژه ید و سلنیوم (عناصر معدنی کمیابی که برای عملکرد تیروئید بسیار حیاتی هستند)، می‌تواند خطر ابتلا به اختلالات تیروئید را افزایش دهد. غده تیروئید برای تولید مقادیر کافی هورمون‌های تیروئیدی به عناصر سلنیوم و ید نیازمند است. اگر شما به کم‌کاری تیروئید مبتلا شده‌اید، ممکن است وحشت کنید و بسیار ناراحت شوید. اما می‌توانید با این وضعیت کنار بیایید، با این حال نیاز است که رژیم غذایی و شیوه زندگی خود را به طور کامل تغییر دهید. برای جلوگیری از بازگشت علائم کم‌کاری تیروئید، باید یک برنامه آگاهانه و مداوم برای مصرف مواد غذایی روزانه خود داشته باشید. باید از موادی که می‌توانند علائم تیروئید شما را تشدید کنند و فعالیت‌های روزانه‌تان را با مشکلات روبرو کنند، دوری نمایید. اگر با اراده‌ی قوی به رژیم غذایی مناسب برای کم‌کاری تیروئید خود پایبند باشید، نیازی به نگرانی در مورد بازگشت علائم نخواهید داشت.
• تشکیل ندول‌های منفرد یا توده در غده تیروئید بسیار شایع است، و بیش از نیمی از جمعیت دارای یک ندول در غده تیروئید خود هستند. اکثریت این ندول‌ها خوش‌خیم هستند و معمولا” توسط بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA) تعیین می‌شود که آیا ندول‌های سرطانی هستند یا خیر.
• سرطان تیروئید نسبتا” شایع است و میزان زنده ماندن بیماران تا مدت طولانی، در حد عالی است. در برخی موارد، علائمی مانند گرفتگی صدا، درد گردن، و بزرگ شدن غدد لنفاوی در افراد مبتلا به سرطان تیروئید رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند هر کسی با هر سنی را مبتلا سازد، اما در زنان و افراد بالاتر از سی سال، احتمال بروز آن بیشتر است.
• تیروئیدیت به التهاب تیروئید گفته می‌شود، که ممکن است با عملکرد غیر طبیعی تیروئید (به ویژه پرکاری تیروئید) در ارتباط باشد. این التهاب می‌تواند باعث مرگ سلولهای تیروئید شود و باعث شود تا تیروئید قادر به تولید هورمون‌های کافی برای حفظ متابولیسم طبیعی بدن نباشد. وجود پنج نوع تیروئیدیت نیاز به درمان خاص خود دارد.
