کمردرد عضوی از خانواده شایع‌ترین بیماری‌های جهان مانند سرماخوردگی، آلزایمر یا افسردگی به شمار می‌آید….
طبق یک آمار رسمی، شیوع سالیانه این بیماری در کشور ۷۰درصد برآورد شده و گفته شده است که حدود ۸۰درصد ایرانی‌ها دست‌کم برای یک بار در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می‌کنند. می‌توان نتیجه گرفت این بیماری درصد مهمی را در میان ۲۰۰میلیون بار مراجعه سالانه ایرانیان به پزشک تشکیل می‌دهد. کمردرد علت‌های مختلفی دارد. این در حالی است که در آغاز امر برای ۸۵ درصد کمردردها دلیل روشنی پیدا نمی‌شود. پس باید چه کار کرد؟
خب، این سوال نشان‌دهنده نوع نگاه مردم به این بیماری است. آنها فکر می‌کنند کمردرد، کمردرد است و تفاوتی بین انواع کمردرد وجود ندارد. به انواع کمردردها به یک اندازه اهمیت می‌دهند یا برعکس، به انواع آنها به یک اندازه اهمیت نمی‌دهند.
پس کمردردها با هم تفاوت دارند؟
دقیقا. در بیماری که کمردرد دارد، پزشک و بیمار باید به موارد بسیاری توجه کنند وگرنه نمی‌توان به یک تشخیص درست و علمی از وضعیت کمردرد بیمار رسید.
یعنی کمردرد داریم تا کمردرد؟ بله، باید مراقب علایم خطر یا «پرچم قرمز» باشیم. اینکه آیا علامت‌های عصبی (مثل گزگز شدن یا کاهش حس پاها یا کاهش قوت عضلات) وجود دارد یا نه مهم است. اینکه بیمار از نظر سایر علایم همراه مانند کاهش وزن، تب یا تعریق بررسی شود، اهمیت دارد. باید دید آیا ضربه شدیدی (مانند سقوط از ارتفاع یا تصادف‌های رانندگی) به کمر بیمار وارد شده یا نه؟ همچنین باید به سن بیمار هم توجه کنیم.سلامت: یعنی کمردرد در سن‌های بالاتر خطرناک‌تر است؟
هم بیماران بالای ۵۰ سال و هم بیماران زیر ۱۵ سال در معرض خطر بیشتری هستند. کمردرد به‌خصوص در کودکان بسیار مهم است و نباید آن را به حساب بازی‌های بچه یا زمین خوردن او گذاشت.
اگر بیماری دچار کمردرد شده باشد و هیچ کدام از علامت‌های خطر گفته شده در بالا را نداشته باشد، باید چه کار کند؟
به نکته جالبی اشاره کردید. تشخیص اینکه آیا بیمار این علامت‌های خطر را دارد یا نه، به عهده پزشک است. بیماران باید از خودداوری در این مورد پرهیز کنند. اما اگر پزشک بیمار را معاینه کند و مشخص شود هیچ یک از این علامت‌های خطر را ندارد، حتی نیاز به یک عکس ساده هم نداریم و بیمار اقدام‌های درمانی محافظتی را در پیش می‌گیرد. سلامت: پس نیازی به اقدام‌های پرهزینه تشخیصی نیست؟
در مرحله اول، نه. متاسفانه این روزها تا کسی مبتلا به کمردرد می‌شود بلافاصله برای او ام‌آرآی درخواست می‌کنند. این کار درستی نیست. خوب است که بیماران نیز در این زمینه همکاری کنند و پزشکان را برای انجام اقدام‌های پاراکلینیکی تحت فشار نگذارند.
خب، منظورتان از آن درمان‌های محافظتی که گفتید، چه بود؟
استفاده از پمادهایی مثل پماد فلفل، مسکن‌های موضعی و خوراکی یا داروهای شل‌کننده عضلانی. همچنین بیمار باید با اقدامات فیزیکی و ورزش از محل درد مراقبت کند.
چه مراقبت‌هایی؟
مراقبت‌هایی مثل گرم نگه داشتن منطقه، پرهیز از وارد کردن فشار اضافی یا استفاده از کمپرس گرم. همچنین ورزش‌های خاصی مانند استفاده از حمام آب گرم، جکوزی یا راه رفتن در استخر بسیار مفید است.
استراحت مطلق چطور؟
ابدا. درگذشته چنین چیزی توصیه می‌شد اما امروزه از نظر علمی خلاف آن ثابت شده است. یعنی استراحت مطلق حتی برای بیماران ضرر هم دارد. بیماران باید تنها به مدت ۲۴ ساعت در منزل به صورت مختصر (و نه مطلق) استراحت کنند. در طول این ۲۴ ساعت بیمار باید فعالیت روزانه خود را انجام دهد.
در این مدت بیمار می‌تواند سر کار برود؟
بله، نه تنها اجازه دارد بلکه برای او واجب است. چون در شرایط ابتلا به کمردرد هرچه بیمار دیرتر به سرکار برود و مدت بیشتری را در منزل استراحت کند، احتمال هرگز برنگشتن به سر کار و خانه‌نشین شدن وی افزایش خواهد یافت. بنابراین برخلاف گذشته، بیماران را سر کار می‌فرستیم اما نامه‌ای به آنها می‌دهیم که در محل کار رعایت حال‌شان را بکنند.
رانندگی در شرایط کمردرد، ایرادی دارد؟
بله، رانندگی یکی از مواردی است که بیمار مبتلا در ایام مراقبت و درمان محافظتی باید از آن پرهیز کند. چون ریزضربه‌هایی که با فرکانس بالا و شدت کم در رانندگی به کمر وارد می‌آید باعث استمرار و حتی تشدید درد کمر خواهد شد.
اگر بعد از این فعالیت‌ها کمردرد بیمار خوب نشد، چه؟
در بیشتر موارد خوب می‌شود. اگر نشد، بیمار باید برای بررسی‌های تخصصی مراجعه کند. اقدام‌هایی که در مرحله اول لازم نبود در این مرحله انجام می‌شود. اما اگر درد بیمار کاهش یافت، برای بیمار فیزیوتراپی درخواست می‌شود.
بعضی از بیماران اعتقادی به فیزیوتراپی ندارند؟
اشتباه می‌کنند. نباید تنها در مدت جلسه فیزیوتراپی تمرین کنیم بلکه باید حرکات درست را از متخصص فیزیوتراپی بیاموزیم و آن حرکت‌ها را شب و روز در منزل انجام دهیم. در این صورت نتیجه فیزیوتراپی را می‌بینیم و به آن اعتقاد هم پیدا می‌کنیم.
خیلی‌ها این پرسش را دارند که علت کمردردشان دیسک است یا سیاتیک؟
بله، این جمله را از خیلی از بیماران در مطب می‌شنویم. آنها سردرگم‌اند. سیاتیک نام یک عصب است. در بیرون‌زدگی دیسک بین مهرهای از بین مهره‌های کمر (که می‌تواند به علت‌های مختلفی باشد) به ریشه‌های عصب سیاتیک (در ناحیه کمر) فشار وارد می‌شود. در نتیجه بیمار دچار درد عصب سیاتیک می‌شود. اگر بیماری این دو کلمه را پشت سر هم از پزشکان می‌شنود، باید بداند معنی هر دو کلمه یکی است. البته باید عرض کنم فتق دیسک کمر فقط یکی از علت‌های کمردرد است.
سلامت: آیا باید بیماران مبتلا به فتق دیسک را جراحی کرد؟
در مواردی که ضرورت علمی دارد، یعنی کمتر از ۵ درصد موارد، باید آنها را جراحی کرد. جراحی غیرضروری، اثر مخرب‌تری بر درد بیمار دارد. جراحی لزوما باعث بهتر شدن نمی‌شود. از نظر علمی بهتر است به دیسک بین مهرهای بیمار فرصت بدهیم به صورت طبیعی و خود به خود بهبود یابد. البته تاکید می‌کنم بعضی وقت‌ها هم وضعیت فتق دیسک بیمار به‌صورتی خواهد بود که جراحی فوری ضرورت می‌یابد.
کمردرد پیشگیری هم دارد؟
از نظر علمی، روش پیشگیرانه صددرصدی وجود ندارد اما اصلاح شیوه زندگی، شیوه راه رفتن، شیوه نشستن، رانندگی یا بلند کردن بار باید به افراد آموزش داده شود. در بعضی از کشورها برای بیماران دوره‌های آموزشی می‌گذارند. عکس‌ها و روش‌های بسیاری همراه با آموزش‌های تصویری وجود دارد که آموختن و تمرین آن می‌تواند به ما در پیشگیری از کمردرد کمک کند
درد پشت یا کمر درد می‌تواند حالت افزایشی یا کاهشی بویژه در ساعات خاصی از روز داشته باشد و افراد باید توجه ویژه‌ای به نکات پیشگیرانه در خصوص بروز کمر درد داشته باشند.
کارشناسان دریافته‌اند که اصلی‌ترین زمان برای بروز کمر درد در ساعات ۷ صبح الی ۱۲ ظهر رخ می‌دهد.
گفتنی است، دانشمندان علت کمر درد را به دلیل مسائلی مانند خشکی بدن به دلیل خواب و عدم تحرک و همینطور بلند کردن ناگهانی اشیاء بدون توجه به رعایت نکات ایمنی عنوان کرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند، در زمانی که افراد خسته هستند بلند کردن اجسام می‌تواند تا ۳ برابر خطر آسیب به مهرهای کمر را شدت ببخشد.
بر این اساس تحقیقات دانشکده پزشکی سیدنی استرالیا بیش از ۴۰ درصد از رگ به رگ شدن و سایر مشکلات مربوط به کمر درد در فاصله ساعات ۱۸ الی ۱۱ صبح رخ می‌دهد.
کارشناسان کالج روماتولوژی ایالات متحده در یک تحقیق همسو دریافته‌اند یکی از دلایل بروز آرتروز در افراد جابه‌جایی بارهای سنگین بدون توجه به فشار وارده به مهرهای کمر است، همچنین فرم بد نشستن بر روی صندلی، چاقی و اضافه وزن، عدم تحرک، عدم مصرف کلسیم و مواد دارای ویتامین D و انواع خوراکی‌های غضروف ساز همگی می‌توانند در این زمینه اثر گذار باشند.
کارشناسان به افراد در هر سنی در صورت داشتن کمر درد توصیه اکید می‌کنند علاوه بر مراجعه به پزشک متخصص از کمک فیزیوتراپیست‌ها برای رفع فشار وارد بر مهره‌های کمر حتما استفاده کنند.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
