ارزیابی های آزمایشگاهی دیابت

در ارزیابی آزمایشگاهی باید مسائل زیر را در نظر داشت:

۱- ملاحظه نتایج ثبت شده اندازه گیری های شخصی(SMBG ) قند خون

توصیه میشود که قند خون بیمار ۳ تا ۴ نوبت در روز کنترل گردد، یعنی قبل از صبحانه، قبل از ناهار ، قبل از شام و قبل از خواب. در ابتدا، در بیمارستان و در طول دو هفته اول پس از ترخیص باید قند خون در ساعت ۳بامداد، به منظور رد کردن پدیده سوموجی و پدیده داون، نیز اندازه گیری شود. هدف این است که قند خون در محدوده قابل قبولی باشد. در جدول زیر محدوده قابل قبول قند خون قبل و بعد از غذا و نیز میزانHbA1cدر سنین مختلف آورده شده است.

محدوده قابل قبول قندخون قبل و بعد از غذا و میزان HbA1Cدر سنین مختلف:

۲- پس از تثبیت قند خون در محدوده طبیعی، میتوان تنها دو روز در هفته و هر روز چهار نوبت قند خون را کنترل کرد و هر هفته روزهای آن راتغییر داد.

۳- اندازه گیریHbA1C

اندازه گیری این ماده نمایانگر متوسط غلظت قند خون طی ۲ تا ۳ ماه گذشته میباشد. مقدارHbA1Cبصورت درصد هموگلوبین کلی بیان میشود. در افراد غیر دیابتی میزان آن زیر ۶ درصد است. در بیماران دیابتی مقادیر۶تا۷درصد نشانه کنترل خوب،۸تا۱۰درصدنشانه کنترل متوسط و بالاتر از ۱۰ درصد نشانه کنترل نامناسب بیماری است. باید در نظر داشت که در تالاسمی مقدار آن افزایش مییابد. بعضی مواد نظیر ترکیبات تریاک(اعتیاد به تریاک)، سرب(مسمومیت با سرب)، الکل(الکلیسم)، اوره(افزایش اوره خون) باعث افزایش کاذب میزانHbA1Cمیشوند. در هموگلوبینوپاتی های سیکل سل وC مقدار آن بطور کاذب کاهش میباید. به هنگام دیدن نتایجHbA1Cباید مسائل فوق را در نظر داشت. توصیه میشودکه هر۳تا۴ماه میزان آن کنترل شود.

۴- پس از طبیعی شدن میزان قندخون۴تا۶هفته طول میکشد تا میزان این ماده به حد طبیعی باز گردد، زیرا گلبولهای قرمزی که در حال حاضر مقدار زیادی از این ماده را دارند باید از بین بروند و جای آنها را گلبول های قرمز باHbA1Cکمتر بگیرد۱تا۴هفته پس از افزایش قند خون مداوم، مقدارHbA1Cافزایش می یابد.

۵- غربالگری برای بیماری سلیاک

توصیه میشود کودکان دیابتی در ابتدای تشخیص بیماری، از نظر سلیاک، با اندازه گیری ترانس گلوتامینازنسجی، غربالگری شوند، بعضی از مراکز غربالگری از نظر سلیاک را سالانه ادامه میدهند. در موارد عدم رشد قدی مناسب، کاهش وزنی که با درجه کنترل بیماری قابل توجیه نباشد، در بیمارانی که حملات مکرر هیپوگلیسمی دارند، یا در مواردی که از نظر بالینی به سلیاک مشکوک میشویم باید ترانس گلوتامتیاز نسجی اندازه گیری شود.

۶- غربالگری از نظر کار تیروئید

بررسی سالانهTSHاز نظر بروز مشکل تیروئیدی توصیه شود. در موارد عدم افزایش متناسب قد و افت قندخون یا افزایش قند خونهای راجعه غیر قابل توجیه باید اختلال عملکرد تیروئید را در نظر داشت.

۷- غربالگری برای میکروآلبومینوری

در کودکان، ۵ سال پس از شروع دیابت و در نوجوانان ۲ سال پس از شروع بیماری، باید سالانه ادرار از نظرمیکروآلبومینوری بررسی شود. برای غربالگری میزان دفع آلبومین در ادرار ۱۲ ساعته یا ادرار ۲۴ ساعته اندازه گیری می گرددمقادیر بیش از ۲۰ میکروگرم در دقیقه یا بیش از ۳۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت نشانه میکروآلبومینوری غیرطبیعی است. مقادیر بیش از۲۰۰میکروگرم در دقیقه یا بیش از ۳۰۰ میلی گرم در روز علامت نفروپاتی دیابتی آشکار است.

۸- روش راحت برای غربالگری، اندازه گیری نسبت آلبومین(برحسب میکروگرم ) به کراتینین(برحسب میلیگرم) در اولین نمونه ادرار صبحگاهی میباشد. مقادیر بیش از عدد ۳۰ مثبت تلقی میشود. سه ماه پس از مثبت شدن غربالگری باید وجود میکروآلبومینوری مداوم با تکرار آزمایش تاییدشود.

ترجمه وتلخیص دکتر حسین دهقان منشادی فوق تخصص غدد-متابولیسم
برگرفته ازکتاب مرجع طب کودکان نلسون۲۰۱۱ وکتاب طب غدد اسپرلینگ.