اساس آمارهای اعلام شده ۳۰ تا ۳۵ درصد از مشکل ناباروری در زوجین نابارور مربوط به زنان، ۳۰درصد مربوط به مردان و بقیه موارد نیز یا به دلایل نامشخص ایجاد شده یا به هر دو نفر برمی‌گردد. اما نکته مهم اینجاست که همچنان بسیاری از مردان با وجود آگاهی از اختلالات هورمونی و ناباروری با گذشت بیش از یک سال از اقدام به فرزنددارشدن، بررسی‌ها و آزمایش‌های مربوط به تائید سلامت جنسی خود را به تعویق می‌اندازند و انجام چنین بررسی‌هایی را بیشتر از جانب همسرانشان ضروری می‌بینند. در حالی که دلایل ناباروری در مردان با تشخیص صحیح و انتخاب روش درمانی موثر، قابل رفع و درمان است. در این میان یکی از عوامل موثر بر ناباروری یا ناتوانی جنسی در آقایان به اختلالات هورمونی یا اختلال در ترشح هورمون‌های جنسی برمی‌گردد.
علل هورمونی ناباروری در مردان
اختلال هورمون‌های جنسی و به دنبال آن کاهش میل جنسی در آقایان در سنین میانسالی می‌تواند با نشانه‌هایی چون کاهش میل جنسی، کاهش انرژی، اختلالات خلقی، کاهش رشد موهای صورت، اختلال خواب و کم‌خونی همراه باشد.
اختلالات هورمونی نه‌تنها می‌تواند با اختلالات پوکی استخوان همراه باشد، بلکه اگر به طور ناگهانی اتفاق بیفتد با نشانه‌هایی چون گرگرفتگی (همچون زنان در دوران یائسگی) نیز همراه خواهد بود. البته متخصصان همیشه تاکید می‌کنند که ناباروری در مردان بیشتر به اختلالات مربوط به کاهش تعداد اسپرم، شکل غیرطبیعی یا اختلال در قدرت حرکتی اسپرم برمی‌گردد. اما از آنجا که توان باروری چه در مردان و چه در زنان تحت کنترل هورمون‌های محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز مغز است، نباید نقش اختلالات هورمونی را در ناباروری مردان نادیده گرفت.
به گفته متخصصان درمان ناباروری، گرچه عامل بیشتر ناباروری‌ها در مردان به اختلالات مربوط به اسپرم برمی‌گردد، اما نباید از اختلال عملکرد عضلات مثانه که می‌تواند ناشی از جراحی مثانه یا پروستات، آسیب دیدگی انتهای نخاع، بیماری‌هایی نظیر دیابت، همچنین مصرف داروهای آرام بخش و مخدر و نیز داروهای فشار خون باشد، غافل شد.
البته مشکلات ژنتیک و اختلالات مادرزادی بیضه ها،همچنین ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی همچون اوریون نیز می‌تواند از عوامل موثر بر ناباروری مردان تلقی شود.
یکی از پیش‌زمینه‌ها‌ی تولید اسپرم در مردان،وجود سیستم‌های هورمونی طبیعی است که از مراکز مغزی یعنی هیپوتالاموس شروع می‌شود و به هیپوفیز می‌رسد و بعد از هیپوفیز به غدد ترشح کننده هورمون های جنسی منتهی می‌شود و به این ترتیب اسپرم تولید می‌شود. حال اگر در این مسیر اختلالی صورت گیرد یا غدد جنسی (بیضه‌ها) دچار مشکل باشد، اسپرم سازی بخوبی انجام نمی‌شود و در این صورت درمان‌های هورمونی ضرورت پیدا می‌کند. اختلال در تولید و ترشح هورمون‌های جنسی در مردان ممکن است بر اثر وجود تومور در محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز، رادیوتراپی و مصرف برخی داروهای تقویتی در ورزشکاران باشد که برمیزان تولید و کیفیت اسپرم‌ها اثر می‌گذارد.
تشخیص ناباروری مردان با اختلال هورمونی
نباید از خاطر برد که افزایش سن بر کاهش تعداد اسپرم و کیفیت آنها تاثیر می‌گذارد که خود از عوامل بروز ناباروری در مردان محسوب می‌شود. از سوی دیگر تنش‌های جسمی، ذهنی و استرس نیزمی‌تواند تعداد اسپرم‌ها را به طور موقت کم کند، اما در همه این موارد کاهش تولید اسپرم می‌تواند ناشی از تغییر در سطوح هورمون‌های جنسی باشد.
مردانی که مشکوک به ناباروری هستند در اولین قدم، تحت آزمایش تائید سلامت اسپرم و پس از آن اندازه‌گیری هورمون‌های تستوسترون (هورمون جنسی در مردان) و گنادو تروپین (هورمون‌های هیپوفیزی) قرار می‌گیرند. اگر سطح هرکدام از هورمون‌ها در آنها پایین‌تر از حد طبیعی باشد، احتمال اختلال در غدد جنسی یا هورمون‌های جنسی وجود دارد و به دنبال آن درمان هورمونی آغاز می‌شود.
درمان اختلالات هورمونی و ناباروری مردان
جالب است بدانید که بررسی‌های پژوهشگران نشان داده است که علت ناباروری چه ناشی از مشکلات هورمونی و چاقی باشد و چه به غیر طبیعی بودن سلول‌های جنسی مربوط شود، می‌تواند تحت تاثیر عوامل ژنتیکی اتفاق بیفتد. حتی مشخص شده است که استعداد چاقی، ابتلا به عفونت یا لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می‌انجامد، می‌تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی ایجاد شود.
با وجود این تشخیص زودهنگام اختلالات هورمونی در مردان (تا قبل از بیست سالگی و در سنین بلوغ) می‌تواند در تاثیرپذیری درمان های هورمونی از طریق داروهای تزریقی موثر باشد. درمان اختلالات هورمونی در سنین بالاتر در مردان ممکن است با جایگزینی هورمون تستسترون از طریق داروهای موجود ممکن نباشد و تنها بتواند به کاهش علائم ناشی از اختلالات هورمونی و نه به درمان ناباروری کمک کند.
در این صورت بهره‌گیری از روش‌های درمان ناباروری مانند گرفتن اسپرم، لقاح آزمایشگاهی و بارداری از طریق آی وی اف پیشنهاد می‌شود.
طی این سال ها اختلالات هورمونی در زنان بیشتر از قبل شده است که به نظر می رسد دلیل عمده آن نوع تغذیه خانم های ایرانی باشد، مواد غذایی مصرفی ما اغلب هورمونی هستند و در نتیجه اختلالات هورمونی در بدن به وجود می آورند که این اختلالات در زنان باعث رشد هورمون های مردانه و ایجاد کیست در تخمدان می شود و در نتیجه روند تخمک گذاری به تاخیر می افتد که خود عاملی برای ناباروری است.
چاقی و بروز بیماری‌های متابولیکی چون دیابت، چربی و فشار‌خون می‌تواند از عوامل موثر در بروز اختلالات هورمونی و ناباروری مردان باشد. سندرم متابولیک می‌تواند منجر به کاهش هیپوفیزی در مردان شود. البته چنین افرادی ممکن است دچار ناباروری نشوند، اما از عوارض ناشی از اختلال هورمون‌های جنسی رنج می‌برند. همچنین ممکن است تولید اسپرم و هورمون‌های جنسی در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی، نارسایی کلیوی و سیروز کبدی کاهش پیدا کند. اما عوارض ناشی از این نوع اختلالات با درمان چاقی یا سایر بیماری‌های متابولیک وابسته به آن کاهش یافته و بتدریج از بین می‌رود.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” تغذیه و درمان ناباروری ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ناباروری مطالعه فرمایید.
منبع: برترین ها. ایران سلامت
