[sbu_post_image]
اساس آمارهای اعلام شده 30 تا 35 درصد از مشكل ناباروری در زوجین نابارور مربوط به زنان، 30درصد مربوط به مردان و بقیه موارد نیز یا به دلایل نامشخص ایجاد شده یا به هر دو نفر برمی‌گردد. اما نكته مهم اینجاست كه همچنان بسیاری از مردان با وجود آگاهی از اختلالات هورمونی و ناباروری با گذشت بیش از یك سال از اقدام به فرزنددارشدن، بررسی‌ها و آزمایش‌های مربوط به تائید سلامت جنسی خود را به تعویق می‌اندازند و انجام چنین بررسی‌هایی را بیشتر از جانب همسرانشان ضروری می‌بینند. در حالی كه دلایل ناباروری در مردان با تشخیص صحیح و انتخاب روش درمانی موثر، قابل رفع و درمان است. در این میان یكی از عوامل موثر بر ناباروری یا ناتوانی جنسی در آقایان به اختلالات هورمونی یا اختلال در ترشح هورمون‌های جنسی برمی‌گردد.
علل هورمونی ناباروری در مردان
اختلال هورمون‌های جنسی و به دنبال آن كاهش میل جنسی در آقایان در سنین میانسالی می‌تواند با نشانه‌هایی چون كاهش میل جنسی، كاهش انرژی، اختلالات خلقی، كاهش رشد موهای صورت، اختلال خواب و كم‌خونی همراه باشد.
اختلالات هورمونی نه‌تنها می‌تواند با اختلالات پوكی استخوان همراه باشد، بلكه اگر به طور ناگهانی اتفاق بیفتد با نشانه‌هایی چون گرگرفتگی (همچون زنان در دوران یائسگی) نیز همراه خواهد بود. البته متخصصان همیشه تاكید می‌كنند كه ناباروری در مردان بیشتر به اختلالات مربوط به كاهش تعداد اسپرم، شكل غیرطبیعی یا اختلال در قدرت حركتی اسپرم برمی‌گردد. اما از آنجا كه توان باروری چه در مردان و چه در زنان تحت كنترل هورمون‌های محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز مغز است، نباید نقش اختلالات هورمونی را در ناباروری مردان نادیده گرفت.
به گفته متخصصان درمان ناباروری، گرچه عامل بیشتر ناباروری‌ها در مردان به اختلالات مربوط به اسپرم برمی‌گردد، اما نباید از اختلال عملكرد عضلات مثانه كه می‌تواند ناشی از جراحی مثانه یا پروستات، آسیب دیدگی انتهای نخاع، بیماری‌هایی نظیر دیابت، همچنین مصرف داروهای آرام بخش و مخدر و نیز داروهای فشار خون باشد، غافل شد.
البته مشكلات ژنتیك و اختلالات مادرزادی بیضه ها،همچنین ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی همچون اوریون نیز می‌تواند از عوامل موثر بر ناباروری مردان تلقی شود.
یكی از پیش‌زمینه‌ها‌ی تولید اسپرم در مردان،وجود سیستم‌های هورمونی طبیعی است كه از مراكز مغزی یعنی هیپوتالاموس شروع می‌شود و به هیپوفیز می‌رسد و بعد از هیپوفیز به غدد ترشح كننده هورمون های جنسی منتهی می‌شود و به این ترتیب اسپرم تولید می‌شود. حال اگر در این مسیر اختلالی صورت گیرد یا غدد جنسی (بیضه‌ها) دچار مشكل باشد، اسپرم سازی بخوبی انجام نمی‌شود و در این صورت درمان‌های هورمونی ضرورت پیدا می‌كند. اختلال در تولید و ترشح هورمون‌های جنسی در مردان ممكن است بر اثر وجود تومور در محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز، رادیوتراپی و مصرف برخی داروهای تقویتی در ورزشكاران باشد كه برمیزان تولید و كیفیت اسپرم‌ها اثر می‌گذارد.
تشخیص ناباروری مردان با اختلال هورمونی
باید به یاد داشت که افزایش سن می‌تواند بر تعداد و کیفیت اسپرم‌ها تأثیر بگذارد و این می‌تواند یکی از عوامل ایجاد ناباروری در مردان باشد. همچنین، تنش‌های جسمی، ذهنی و استرس نیز می‌تواند به طور موقت تعداد اسپرم‌ها را کاهش دهد، اما در همه این موارد، کاهش تولید اسپرم ممکن است ناشی از تغییر در سطوح هورمون‌های جنسی باشد.
مردانی که شک دارند به ناباروری رنج می‌برند، ابتدا تحت آزمایش تأیید سلامت اسپرم قرار می‌گیرند و سپس هورمون‌های تستوسترون (هورمون جنسی در مردان) و گنادوتروپین (هورمون‌های هیپوفیزی) در آنها اندازه‌گیری می‌شود. اگر سطح هر یک از این هورمون‌ها در آنها پایین‌تر از حد طبیعی باشد، احتمال اختلال در غدد جنسی یا هورمون‌های جنسی وجود دارد و در نتیجه، درمان هورمونی شروع می‌شود.
درمان اختلالات هورمونی و ناباروری مردان
تحقیقات نشان داده است که علت ناباروری ممکن است ناشی از مشکلات هورمونی، چاقی یا غیرطبیعی بودن سلول‌های جنسی باشد و این ممکن است تحت تأثیر عوامل ژنتیکی قرار بگیرد. حتی اثرات چاقی، ابتلا به عفونت یا ضرورت انجام جراحی ناباروری نیز ممکن است به نوعی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی باشد.
تشخیص زودهنگام اختلالات هورمونی در مردان (قبل از بیست سالگی و در سنین بلوغ) می‌تواند در تاثیرپذیری درمان‌های هورمونی از طریق داروهای تزریقی موثر باشد. درمان اختلالات هورمونی در سنین بالاتر ممکن است با جایگزینی هورمون تستوسترون از طریق داروهای موجود ممکن نباشد و تنها بتواند به کاهش علائم ناشی از اختلالات هورمونی و نه به درمان ناباروری کمک کند.
در این موارد، استفاده از روش‌های درمان ناباروری مانند گرفتن اسپرم، لقاح آزمایشگاهی و بارور شدن از طریق آی‌وی‌اف پیشنهاد می‌شود.
در سال‌های اخیر، اختلالات هورمونی در زنان به طور چشمگیری افزایش یافته است. به نظر می‌رسد که یکی از دلایل اصلی این موضوع، نوع تغذیه زنان ایرانی باشد. مواد غذایی مصرفی ما اغلب دارای هورمون‌های مصنوعی هستند که منجر به اختلالات هورمونی در بدن می‌شوند. این اختلالات می‌توانند منجر به افزایش هورمون‌های مردانه و ایجاد کیست در تخمدان شود و در نتیجه باعث تأخیر در روند تخمک‌گذاری و در نهایت ناباروری شود.
چاقی و بروز بیماری‌های متابولیکی مانند دیابت، چربی خون و فشار خون می‌توانند از عوامل مؤثر در ایجاد اختلالات هورمونی و ناباروری در زنان باشند. سندرم متابولیک می‌تواند منجر به کاهش فعالیت غده هیپوفیز در زنان شود. البته، افراد مبتلا به این سندرم ممکن است به ناباروری دچار نشوند، اما از عوارض ناشی از اختلال هورمون‌های جنسی رنج می‌برند. همچنین، تولید اسپرم و هورمون‌های جنسی در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، نارسایی کلیوی و سیروز کبدی ممکن است کاهش یابد. با این حال، با درمان چاقی یا سایر بیماری‌های متابولیکی مرتبط، عوارض ناشی از این اختلالات کاهش یافته و به تدریج برطرف می‌شوند.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” تغذیه و درمان ناباروری ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ناباروری مطالعه فرمایید.
منبع: برترین ها. ایران سلامت
