میکروپنیس یا کوچکی اندام تناسلی اصطلاحی است برای توصیف اندام تناسلی که به اندازه 5/2 انحراف معیار کوچک‌تر از میانگین اندازه طبیعی نسبت به سن و نژاد کودک باشد. در این حالت اندام تناسلی کودک در حالت کشیده کمتر از 9/1 سانتی‌متر (4/3 اینچ) می‌باشد و در بزرگسالان آلت تناسلی در حالت استراحت (غیر برانگیخته) به اندازه 7 سانتی‌متر (2-4/3 اینچ) و در حالت نعوظ به اندازه 5/12 سانتی‌متر (5 اینچ) می‌باشد. کوچکی آلت تناسلی امکان دارد در اثر اختلال ژنتیکی و یا اختلال‌های هورمونی ایجاد شود.
از نظر آماری، کوچکی اندام تناسلی در 6/0 درصد از افراد ایجاد بروز می‌کند. اصطلاح میکروپنیس زمانی استفاده می‌شود که بقیه ساختارهای تناسلی مانند کیسه بیضه، بیضه‌ها و پرینیوم طبیعی باشند.
دلایل ایجاد میکروپنیس
کوچکی اندام تناسلی در دوران بارداری ایجاد می‌شود. یکی از دلایل بروز میکروپنیس، پایین بودن میزان تولید گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) در اوایل دوران بارداری است. این هورمون باعث تحریک تولید تستوسترون می‌شود.
پس از 14 هفته، رشد آلت تناسلی توسط یک هورمون دیگر به نام هورمون لوتئینه کننده (LH) انجام می‌شود. این هورمون نیز باعث تحریک تولید تستوسترون در سلول‌های لیدیگ بیضه‌ها می‌شود. امکان دارد بروز مشکل در تولید هر یک از این دو هورمون، بر طول آلت تناسلی کودک تأثیر بگذارد.
عوامل ژنتیکی نیز در کوچکی اندام تناسلی نقش دارند. این عارضه معمولاً با اختلال‌های کروموزومی مانند سندرم عدم حساسیت به آندروژن (AIS)، سندرم کلاین فلتر، سندرم ترنر و سندرم داون مرتبط می‌باشد.
امکان دارد برخی از داروهای باروری مانند دی‌اتیل استیل بسترول (DES) در صورت مصرف در اوایل زمان بارداری باعث بروز میکروپنیس در کودک شوند. بروز میکروپنیس در اثر آلاینده‌های محیط زیست کمتر شایع می‌باشد؛ با این حال طبق برخی از تحقیقات انجام شده، قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌های حاوی کلر در زمان بارداری می‌تواند در ایجاد میکروپنیس و ناهنجاری‌های تناسلی دیگر در کودک مؤثر باشد.
تشخیص کوچکی اندام تناسلی کودک
جهت تشخیص میکروپنیس، پزشک باید اندام تناسلی کودک را اندازه‌گیری کند. به این منظور پزشک یک خط‌کش را در قسمت استخوان شرمگاه در زاویه قائمه نگه دارد. سپس آلت تناسلی بوسیله یک کولیس زیر قسمت سر آلت نگه داشته شده و تا اندازه حداکثر طول کشیده می‌شود.
تشخیص میکروپنیس در کودکان جهت درمان این عارضه از اهمیت زیادی برخوردار است. پزشک همچنین باید بروز عارضه‌های مرتبط با کوچکی اندام تناسلی (مانند مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس) را نیز بررسی کند.
تعیین میزان کوچکی اندام تناسلی
در صورت بروز میکروپنیس در کودکان، اندام تناسلی در حالت کشیده کمتر از 9/1 سانتی‌متر (4/3 اینچ) می‌باشد و در پسران و بزرگسالان، در حالت میکروپنیس طول اندام تناسلی به اندازه 5/2 انحراف معیار کوچک‌تر از میانگین اندازه طبیعی می‌باشد.
میکروپنیس در سنین مختلف به شرح زیر می‌باشد :
- 6 تا 12 ماهه:کمتر از 3/2 سانتی‌متر (9/0 اینچ)
- 1 تا 2 ساله: کمتر از 6/2 سانتی‌متر (02/1 اینچ)
- 2 تا 3 ساله: کمتر از 9/2 سانتی‌متر (14/1 اینچ)
- 3 تا 4 ساله: کمتر از 3/3 سانتی‌متر (3/1 اینچ)
- 4 تا 5 ساله: کمتر از 5/3 سانتی‌متر (38/1 اینچ)
- 5 تا 6 ساله: کمتر از 8/3 سانتی‌متر (5/1 اینچ)
- 6 تا 7 ساله: کمتر از 9/3 سانتی‌متر (54/1 اینچ)
- 7 تا 8 ساله: کمتر از 7/3 سانتی‌متر (46/1 اینچ)
- 8 تا 9 ساله: کمتر از 8/3 سانتی‌متر (5/1 اینچ)
- 9 تا 10 ساله: کمتر از 8/3 سانتی‌متر (5/1 اینچ)
- 10 تا 11 ساله: کمتر از 7/3 سانتی‌متر (46/1 اینچ)
- بزرگسالان: کمتر از 9/3 سانتی‌متر (66/3 اینچ)
تفاوت در میانگین اندازه آلت تناسلی از سن 7 سالگی به علت تفاوت در روند رشد پسران با نزدیک شدن به سن بلوغ می‌باشد. در سن بلوغ تعیین میکروپنیس به تنهایی با اندازه‌گیری دشوار می‌باشد؛ به این منظور بایستی از محاسبات الگوریتم استفاده شود.
تمایز بین علل کوچکی اندام تناسلی پسران
میزان و علت کوچکی اندام تناسلی در پسران در سنین بالای 8 سال در هر فردی متفاوت می‌باشد. امکان دارد بروز مواردی مانند تأخیر در بلوغ یا اضافه وزن باعث شود تا والدین تصور کنند که کودکشان دچار میکروپنیس است.
عارضه‌های ارثی مانند در هم تنیدگی آلتی – بیضه‌ای نیز می‌توانند باعث شوند که اندام تناسلی کوچک‌تر از حالت طبیعی به نظر برسد.
درمان کوچکی اندام تناسلی در کودکان
پزشک کودک بر اساس موارد زیر، روش درمانی مناسب را انتخاب می‌کند :
- سن کودک
- وضعیت کلی سلامتی و سابقه پزشکی
- تأثیر داروها و روش‌های مختلف درمانی بر وضعیت جسمانی کودک
- مدت زمان ماندگاری عارضه
- توقعات و انتظارات والدین از روند درمان
روش درمان میکروپنیس کودکان و بزرگسالان متفاوت است. با توجه به این که اندام تناسلی کودک همچنان در حال رشد می‌باشد، معمولاً درمان به کمک تستوسترون در افزایش اندازه اندام تناسلی مؤثر است. امکان دارد از گزینه جراحی در پسران و مردانی که آلت تناسلی‌شان به حداکثر اندازه خود رسید است استفاده شود.
بسته به روش درمان ممکن است تیم درمانی شامل پزشک متخصص اطفال، متخصص مجاری ادراری و تناسلی، متخصص غدد درون‌ریز، متخصص ژنتیک و یا روان‌شناس باشد.
درمان با تستوسترون
کوچکی اندام تناسلی کودکان بوسیله تزریق عضلانی تستوسترون (سه نوبت در مدت یک ماه) قابل درمان است. طبق تحقیقات انجام شده، یک یا دو دوره تزریق تستوسترون در سه نوبت (25 تا 50 میلی‌گرم در مدت زمان چهار هفته ) می‌تواند باعث افزایش اندازه اندام تناسلی شود.
در صورت وجود میکروپنیس در کودکان، ختنه بایستی تا زمان تکمیل درمان با تستوسترون به تعویق انداخته شود. این روش درمانی در کودکان زیر 3 سال تأثیر بیشتری دارد؛ البته امکان دارد این روش در کودکان تا سن 8 سالگی نیز مؤثر باشد.
جراحی تغییر جنیست
در گذشته در صورت کوچک بودن اندام تناسلی، از جراحی تغییر جنیست در مورد کودکان استفاده می‌شده است با توجه به مزایای درمان با تستوسترون، نیاز به درمان با هورمون در تمام طول زندگی و عدم رضایت شخصی، امروزه استفاده از این روش جراحی به میزان زیادی کاهش پیدا کرده است.
انجام جراحی تغییر جنسیت در سنین بالاتر که فرد توانایی تصمیم‌گیری و انتخاب آگاهانه داشته باشد و تحت ارزیابی کامل روانشناسی قرار گرفته باشد امکان‌پذیر است.
جراحی افزایش اندازه آلت تناسلی
برخی از مردان به علت کوچک بودن اندام تناسلی‌شان از جراحی افزایش اندازه آلت تناسلی استفاده می‌کنند. در روش قطع رباط نگه‌دارنده آلت تناسلی، رباطی که در زمان نعوظ آلت را نگه می‌دارد قطع می‌شود. در این حالت آلت تناسلی در زاویه بالای 90 درجه نگه داشته خواهد شد و در نتیجه اندازه اندام تناسلی بزرگ‌تر به نظر می‌رسد. عوارض ناشی از این جراحی شامل آسیب‌دیدگی اعصاب، از دست دادن حس در آلت تناسلی، اختلال نعوظ و انقباض آلت تناسلی (در صورت ایجاد بافت زخم در محل جراحی) می‌باشد.
روش‌های دیگر جراحی به منظور افزایش اندازه آلت تناسلی مانند جراحی فلپ (پیوند پوست از قسمت دیگر بدن) کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند چرا که امکان بروز عوارض جانبی در این روش‌ها زیاد می‌باشد. همچنین این روش‌های جراحی می‌توانند باعث اختلال در عملکرد جنسی شوند.
روش‌های دیگر مانند استفاده از ایمپلنت سیلیکون، تزریق ژل و تزریق چربی زیر پوست نیز بیشتر باعث افزایش قطر آلت تناسلی می‌شوند. امکان دارد با استفاده از این روش‌ها طول آلت در حالت استراحت (غیر برانگیخته) افزایش پیدا کند ولی در حالت نعوظ تغییری در طول ایجاد نمی‌شود.
ابزاری مانند دستگاه وکیوم اندام تناسلی و یا دستگاه کشش آلت تأثیر چندانی در افزایش اندازه آلت تناسلی ندارند. این ابزار به جای افزایش اندازه آلت، برای بهبود اختلال نعوظ استفاده می‌شوند.
عوارض درمان نکردن میکروپنیس در کودکان
امکان دارد میکروپنیس با ایجاد اختلال در جریان ادرار به صورت مستقیم، عمل ادرار کردن را دشوار کند. بسیاری از مردان برای رفع این حالت، عمل ادرار کردن را به صورت نشسته بر روی توالت فرنگی انجام می‌دهند.
همچنین اندازه آلت تناسلی کوچک‌تر از دو اینچ با کاهش احتمال رابطه جنسی موفق مرتبط است. در برخی از مردان به سبب وجود اختلال هیپوفیز، کوچکی اندام تناسلی باعث کاهش تعداد اسپرم می‌شود. در چنین مواردی استفاده از روش‌های کمک‌باروری به مقدار زیادی باعث بهبود قدرت باروری مردان می‌شود.
آسیب‌های روانی و تأثیر کوچکی اندام تناسلی بر رابطه جنسی
با وجود روش‌های درمانی جهت افزایش سایز اندام تناسلی، اندازه آلت بسیاری از پسران و مردان کوچک‌تر از حد طبیعی می‌باشد. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که میکروپنیس باعث وارد شدن آسیب روانی به شخص می‌شود؛ در حالی این عقاید بیشتر از دیدگاه فرهنگی در ارتباط با اندازه آلت تناسلی ناشی می‌شود و ارتباطی با تجربه شخصی پسران یا مردان ندارد.
در واقع تحقیقات نشان می‌دهند که وجود عارضه میکروپنیس تاثیری بر دیدگاه مردان در ارتباط با قدرت جنسی ندارد. همچنین طبق بررسی‌های انجام شده کوچکی اندام تناسلی در مواردی مانند عملکرد جنسی، رضایت جنسی، توانایی نعوظ و یا برقراری رابطه جنسی اختلال ایجاد نمی‌کند.
