شکستگی صفحه رشد باعث آسیب‌دیدگی لایه بافتِ در حال رشد در قسمت‌های انتهایی استخوان بدن کودکان می‌شود. صفحه رشد نرم‌ترین و ضعیف‌ترین بخش اسکلت بدن است. این صفحه گاهی از رباط‌ها و تاندون‌های مجاور نیز ضعیف‌تر می‌باشد. آسیب‌دیدگی که باعث رگ به رگ شدن مفصل در بزرگسالان می‌شود، می‌تواند منجر به شکستگی صفحه رشد و اختلال در رشد کودکان بشود.
شکستگی صفحه رشد معمولاً نیاز به درمان فوری دارد؛ چرا که امکان دارد بر رشد استخوان اثر بگذرد. در صورتی که شکستگی صفحه رشد به درستی درمان نشود احتمال دارد که استخوان ِشکسته، کج‌تر یا کوتاه‌تر از اندام طرف مقابل بدن بشود. با استفاده از روش درمانی مناسب، در بیشتر مواقع صفحه رشد بدون هیچ مشکلی بهبود پیدا می‌کند.
دلایل آسیب صفحه رشد و اختلال در رشد کودک
شکستگی صفحه رشد در اثر افتادن از ارتفاع یا ضربه خوردن به اندام بدن ایجاد می‌شود. دلایل دیگر شکستن صفحه رشد عبارتند از:
- تصادفات اتومبیل
- ورزش‌های پر برخورد مانند فوتبال، بسکتبال، دو، رقص و ژیمناستیک
- فعالیت‌های تفریحی مانند دوچرخه‌سواری، اسکی و اسکیت
آسیب‌دیدگی صفحه رشد می‌تواند در اثر حرکات مداوم در تمارین ورزشی نیز ایجاد شود.
نشانه‌های شکستگی صفحه رشد
شکستگی صفحه رشد در بیشتر مواقع در استخوان‌های انگشتان، استخوان ساعد و ساق پا ایجاد می‌شود. علائم شکستن صفحه رشد شامل موارد زیر می‌باشد :
- درد ( و احساس درد هنگام لمس )، خصوصاً در اثر وارد آمدن فشار بر صفحه رشد
- ناتوانی در حرکت دادن ناحیه آسیب‌دیده (یا ناتوانی در تحمل وزن بر روی اندام مورد نظر)
- ورم و احساس گرما در قسمت انتهایی استخوان، نزدیک مفصل
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
چنانچه احتمال می‌دهید در بدن کودک شکستگی وجود دارد، سریعاً کودک را به پزشک ببرید. همچنین در صورت تغییر شکل در دست یا پاهای کودک ، یا چنانچه کودک در اثر درد مداوم در انجام حرکات ورزشی دچار مشکل شده است، بایستی جهت ارزیابی وضعیت کودک سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی احتمال شکستگی صفحه رشد را افزایش می‌دهند؟
شکستن صفحه رشد معمولاً در پسران دو برابر بیشتر از دختران ایجاد می‌شود؛ چرا که رشد دختران زودتر از پسران صورت می‌گیرد. در سن ۱۲ سالگی، بیشتر صفحات رشد در بدن دختران با استخوان محکم جایگزین شده است.
عوارض ناشی از شکستگی صفحه رشد
در بیشتر موارد شکستگی صفحه رشد بدون هیچ عوارضی بهبود پیدا می‌کند. ولی عوامل زیر می‌توانند خطر تسریع رشد استخوان، کج شدن یا کوتاه شدن استخوان را افزایش دهند:
- شدت آسیب‌دیدگی: در صورت جابه‌جایی، خرد شدن یا شکستن صفحه رشد، خطر تغییر شکل یا بدشکلی اندام بیشتر است.
- سن کودک: چنانچه صفحه رشد در کودکان دچار آسیب دائمی شده باشد، احتمال تغییر شکل اندام افزایش پیدا می‌کند. در صورتی که رشد کودک کامل شده باشد، امکان دارد آسیب‌دیدگی دائمی صفحات رشد تنها باعث بدشکلی خفیف شود.
- محل آسیب‌دیدگی: صفحات رشد اطراف زانو آسیب‌پذیرتر هستند. در صورتی که صفحه رشد دچار آسیب دائمی شده باشد، شکستگی صفحه رشد در زانو می‌تواند باعث کوتاه‌تر یا بزرگ‌تر شدن و یا کج شدن پاها بشود. آسیب‌دیدگی صفحه رشد در اطراف مچ دست یا شانه معمولاً بدون هیچ مشکلی بهبود پیدا می‌کند.
تشخیص آسیب‌دیدگی
با توجه به این که صفحه رشد به استخوان محکم تبدیل نشده است، تشخیص با استفاده از اشعه ایکس دشوار می‌باشد. امکان دارد پزشک از اندام آسیب‌دیده و همچنین اندام طرف مقابل با اشعه ایکس تصویربرداری کند تا بتواند اندام‌ها را با هم مقایسه کند.
در برخی از مواقع شکستگی صفحه رشد با اشعه ایکس قابل تشخیص نیست. اگر کودک در ناحیه صفحه رشد درد احساس کند، امکان دارد پزشک از گچ یا آتل برای حفاظت از اندام مورد نظر استفاده کند. سه تا چهار هفته بعد دوباره از اشعه ایکس استفاده خواهد شد و در صورت وجود شکستگی، بهبود استخوان جدید بررسی می‌شود.
در مورد آسیب‌دیدگی‌های شدیدتر، از اسکن بافت نرم مانند ام آر آی، سی تی اسکن یا سونوگرافی استفاده می‌شود.
درمان شکستگی صفحه رشد
انتخاب گزینه درمانی به شدت شکستگی بستگی دارد. معمولاً برای بهبود شکستگی خفیف تنها از گچ یا آتل استفاده می‌شود. اگر شکستگی از صفحه رشد عبور کرده باشد یا به مفصل رسیده باشد، ممکن است از جراحی استفاده شود. با انجام جراحی احتمال بهبودی و رشد مجدد در صفحه رشد افزایش پیدا می‌کند.
در زمان جراحی، تشخیص آسیب دائمی صفحه رشد دشوار است. امکان دارد پزشک جهت اطمینان از رشد متناسب، تا چندین سال پس از شکستگی از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده کند. بسته به محل و شدت شکستگی، کودک بایستی تا زمان پایان رشد استخوان به طور مرتب به پزشک مراجعه کند.
